)
Rok 2026 przyniesie jedną z największych reform systemu ubezpieczeń zdrowotnych dla przedsiębiorców. Nowe przepisy dotyczące składki zdrowotnej 2026 wejdą w życie 1 stycznia i obejmą wszystkich prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, niezależnie od wybranej formy opodatkowania. Ustawodawca zapowiada uproszczenia, niższe koszty i większą przewidywalność. Ale – jak zwykle – diabeł tkwi w szczegółach.
Zmiany w nowych zasadach ZUS 2026 będą odczuwalne szczególnie przez mikro- i małych przedsiębiorców rozliczających się skalą podatkową, liniowo, ryczałtem, a także kartą podatkową. Kto zyska na zmianach w składce, kto może stracić i jakie będą realne konsekwencje dla przedsiębiorców i systemu ochrony zdrowia? Dowiedz się, jak obliczyć składkę zdrowotną w nowym modelu i przygotuj się na nadchodzące zmiany.
Nowe zasady naliczania składki zdrowotnej – co się zmienia?
Główna zmiana w nowym modelu naliczania składki zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą polega na wprowadzeniu dwuelementowej konstrukcji składki zdrowotnej: części ryczałtowej i części procentowej.
Część ryczałtowa będzie identyczna dla wszystkich form opodatkowania i wyniesie 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia. Zakładając, że płaca minimalna w 2026 r. osiągnie poziom 5070 zł, daje to kwotę około 342 zł miesięcznie – to stała stawka obowiązująca do określonego progu dochodów lub przychodów.
Powyżej tego progu pojawi się część procentowa, liczona od nadwyżki:
- 4,9% dochodu powyżej 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia – dla osób na skali i podatku liniowym,
- 3,5% przychodu powyżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia – dla przedsiębiorców na ryczałcie.
Jedną z kluczowych zmian, która obejmuje wszystkich prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jest zniesienie możliwości odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej od podatku. Dotyczy to każdej formy opodatkowania – niezależnie od tego, czy przedsiębiorca rozlicza się według skali, podatkiem liniowym, ryczałtem, czy korzysta z karty podatkowej. W praktyce oznacza to, że składka zdrowotna od 2026 roku stanie się w pełni kosztem, który nie wpłynie już na obniżenie podatku dochodowego, jak miało to miejsce do tej pory.
Reforma ma charakter rewolucyjny – zamiast uzależniać składkę wyłącznie od dochodów czy przychodów, wprowadza rozwiązanie mieszane, które ma zapewnić większą przewidywalność, ale też progresywność obciążeń dla najlepiej zarabiających.
Składka zdrowotna a forma opodatkowania – analiza porównawcza
Największym beneficjentem zmian okazują się przedsiębiorcy rozliczający się skalą podatkową – zapłacą oni 342 zł składki miesięcznie przy dochodach do ok. 13 900 zł. Dopiero powyżej tej granicy wejdzie w grę dodatkowe 4,9% od nadwyżki.
Sytuacja jest bardziej złożona dla firm korzystających z podatku liniowego, które teoretycznie zapłacą mniej, ale utracą możliwość odliczenia zapłaconej składki od podatku. W praktyce, przy dochodach rzędu 15 000 zł, oszczędność na niższej składce zostanie zniwelowana przez wyższy podatek.
Przedsiębiorcy na ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych również odczują mieszane skutki reformy. Dla osób z przychodami poniżej 27 900 zł miesięcznie zmiana będzie korzystna – składka spadnie nawet o kilkaset złotych. Jednak powyżej tego progu pojawi się procentowa część składki (3,5%), a brak możliwości jej odliczenia oznacza wyższy podatek. To cios zwłaszcza dla wysokoprzychodowych działalności usługowych.
Wybierana przez około 690 tys. przedsiębiorców karta podatkowa traci możliwość jakiegokolwiek odliczenia składki. Co więcej, przy wyższej płacy minimalnej, sama składka ryczałtowa wzrośnie – choć mechanizm jej naliczania się nie zmienia.
Kto zyska na zmianach w składce zdrowotnej?
Zgodnie z założeniami ustawodawców, reforma składki zdrowotnej ma przynieść korzyści przede wszystkim mikroprzedsiębiorcom i tym, którzy obecnie odprowadzają najwyższe stawki. Najwięcej zyskają osoby rozliczające się przy użyciu skali podatkowej, osiągające dochody poniżej 13 900 zł miesięcznie. Dla nich składka wyniesie około 342 zł miesięcznie, zamiast dotychczasowych nawet 900 zł. Przy wyższych dochodach o może oznaczać nawet 13–14 tys. zł oszczędności rocznie.
Korzystnie na zmianach wyjdą również przedsiębiorcy na podatku liniowym, pod warunkiem że ich dochody nie są zbyt niskie. Choć tracą prawo do odliczenia składki od podatku, to w wielu przypadkach zysk z niższej stawki składki zdrowotnej przeważy. Dla przykładu – przy dochodzie 30 000 zł miesięcznie różnica może wynieść ponad 300 zł miesięcznie, czyli ponad 3 700 zł rocznie.
Także ryczałtowcy z umiarkowanymi przychodami (poniżej 28 000 zł miesięcznie) skorzystają z nowej formy naliczania. Dzięki ryczałtowej składce i braku części procentowej, ich miesięczne koszty mogą spaść nawet o 450 zł.
Kto może stracić? Ryzyka i koszty
Reforma nie dla wszystkich będzie ulgą. Najbardziej dotknięci zmianami będą ryczałtowcy z wysokimi przychodami, szczególnie ci przekraczający 56 000 zł miesięcznie. Dla nich nowy model składki zdrowotnej może oznaczać wzrost obciążeń nawet o kilkaset złotych miesięcznie. Co więcej, utracą prawo do odliczenia 50% składki od przychodu, co oznacza również wyższy podatek.
Kolejną grupą poszkodowanych są osoby rozliczające się na karcie podatkowej. Choć składka pozostanie ryczałtowa, to jej wysokość wzrośnie wraz z płacą minimalną. Dodatkowo, utrata możliwości odliczenia 19% składki od podatku oznacza faktyczny wzrost całkowitego obciążenia.
Zmiany w składkach zdrowotnych dotyczą nie tylko przedsiębiorców
Skutki zmian w przepisach mogą być niepokojące również dla systemu ochrony zdrowia. Eksperci wskazują, że zmniejszenie wpływów z tytułu składek może oznaczać ubytek rzędu 4–6 mld zł w budżecie NFZ. Osoby związane z tym sektorem ostrzegają, że reforma – choć korzystna dla przedsiębiorców – stanowi „fatalną wiadomość dla pacjentów”, która grozi opóźnieniami w leczeniu i brakiem środków na podwyżki dla personelu.
Sprzeciw wyraził również Związek Zawodowy „Solidarność” który wskazał na naruszenie konstytucyjnej zasady równości obywateli. Reforma, mimo zapowiedzi zrównoważenia skutków budżetowych, wciąż budzi wątpliwości co do jej konsekwencji systemowych.
Reforma składki zdrowotnej – szansa czy zagrożenie?
Reforma składki zdrowotnej 2026 to bez wątpienia jedna z najistotniejszych zmian w systemie ubezpieczeń społecznych ostatnich lat. Dla wielu przedsiębiorców to szansa na realne oszczędności i większą przejrzystość systemu. Dla budżetu państwa – kosztowny eksperyment, który wymagać będzie skutecznego zrekompensowania ubytku w przychodach NFZ.
Po stronie korzyści znajdują się uproszczenia, niższe składki dla osób o niskich i średnich dochodach oraz większa przewidywalność obciążeń, na które od lat oczekiwali mikroprzedsiębiorcy zmagający się z niestabilnością przepisów. Nie sposób nie zgodzić się jednak, że obawy dotyczące finansowania systemu ochrony zdrowia są uzasadnione. Nawet jeśli środki mają pochodzić z budżetu państwa, to wciąż pozostaje pytanie o trwałość tego rozwiązania i jego odporność na zmiany polityczne czy gospodarcze.
Eksperci i politycy są podzieleni – część nazywa zmiany „dobrym kompromisem”, zdaniem innych jest to „antagonizowanie pracowników i pracodawców”. Czy reforma spełni swoje założenia, czy też okaże się kolejnym elementem biurokratycznego chaosu? Pewne jest jedno: nowe zasady ZUS 2026 zmienią sposób, w jaki przedsiębiorcy planują swoje finanse.
Jak przygotować się na nadchodzące zmiany z Teta AIR?
Reforma składki zdrowotnej 2026 niesie ze sobą istotne zmiany, które odczują wszyscy przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Bez względu na to, czy nowelizacja okaże się dla Ciebie opłacalna bądź niekorzystna, musisz pamiętać o konieczności monitorowania progów przychodów i dochodów, dzięki czemu unikniesz nieprzyjemnych niespodzianek.
Właśnie w takich sytuacjach warto sięgnąć po nowoczesne narzędzia, które automatyzują i upraszczają procesy rozliczeniowe. Teta AIR to kompleksowy system kadrowo-płacowy stworzony z myślą o małych firmach. Dzięki aktualizacjom przepisów w czasie rzeczywistym, Teta AIR pomaga prawidłowo obliczać składki zdrowotne według najnowszych zasad i eliminuje ryzyko kosztownych błędów.
System uwzględnia obowiązujące limity i progi, dostosowując naliczanie składek do Twojej formy opodatkowania – niezależnie czy jesteś na skali, ryczałcie czy podatku liniowym. Chcesz mieć zawsze aktualne dane o składkach w systemie? Sprawdź funkcje Teta AIR i zyskaj spokój w rozliczeniach – teraz i po 2026 roku.
